سفارش تبلیغ
صبا ویژن
مردم خواسته دنیا خرده گیاهى است خشک و با آلود که از آن چراگاه دورى‏تان باید نمود . دل از آن کندن خوشتر تا به آرام رخت در آن گشادن ، و روزى یک روزه برداشتن پاکیزه‏تر تا ثروت آن را روى هم نهادن . آن که از آن بسیار برداشت به درویشى محکوم است و آن که خود را بى نیاز انگاشت با آسایش مقرون . آن را که زیور دنیا خوش نماید کورى‏اش از پى در آید . و آن که خود را شیفته دنیا دارد ، دنیا درون وى را از اندوه بینبارد ، اندوه‏ها در دانه دل او رقصان اندوهیش سرگرم کند و اندوهى نگران تا آنگاه که گلویش بگیرد و در گوشه‏اى بمیرد . رگهایش بریده اجلش رسیده نیست کردنش بر خدا آسان و افکندنش در گور به عهده برادران . و همانا مرد با ایمان به جهان به دیده عبرت مى‏نگرد ، و از آن به اندازه ضرورت مى‏خورد . و در آن سخن دنیا را به گوش ناخشنودى و دشمنى مى‏شنود . اگر گویند مالدار شد دیرى نگذرد که گویند تهیدست گردید و اگر به بودنش شاد شوند ، غمگین گردند که عمرش به سر رسید . این است حال آدمیان و آنان را نیامده است روزى که نومید شوند در آن . [نهج البلاغه]
 
شنبه 87 دی 7 , ساعت 2:10 عصر

آیه صلوات و درود
در آیه 56 سوره احزاب مى‏خوانیم: ان الله و ملائکته یصلون على النبى یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما:«خداوند و فرشتگانش بر پیامبر (ص) درود مى‏فرستند، اى کسانى که ایمان آورده‏اید بر او درود بفرستید و سلام بگوئید و در برابر فرمانش تسلیم باشید».
در این آیه مقام پیامبر اسلام (ص) به عالیترین وجه ترسیم شده است، چرا که هم خداوند متعال و هم تمام فرشتگان مقرب او بر پیامبر درود مى‏فرستند و هم دستور داده شده است همه مؤمنان بدون استثنا بر او رحمت و درود و سلام بفرستند.
چه مقامى از این بالاتر؟ و چه عظمتى از این بیشتر ؟
درست است که در این آیه، سخنى از آل پیامبر (ص) به میان نیامده است، ولى در روایات بسیارى مى‏خوانیم که وقتى اصحاب و یاران از حضرتش سوال کردند: چگونه درود و صلوات و سلام بر شما بفرستیم، پیغمبر اکرم (ص) «آل» را در کنار خود قرار داد وتمام رحمت و درودى که از خداوند براى او تقاضا مى‏شد، براى «آلش» نیز تقاضا مى‏شد، این قرینه است بر اینکه صلوات و درود خداوند و ملائکه نیز تعمیم دارد، هم شامل پیامبر (ص) و هم شامل «آل» او مى‏شود، و این یک مساله ساده نیست، بلکه نشان مى‏دهد که آنها مقاماتى دارند تالى پیغمبر (ص) و مأموریتى دارند در جهاتى شبیه مأموریت او، و گرنه این همه مقام تنها به خاطر خویشاوندى، غیر ممکن است .
اکنون به سراغ بخشى از این رویات که در معروفترین منابع اهل سنت آمده است، مى‏رویم .
- در«صحیح بخارى» از «ابو سعید خدرى» نقل شده است که ما عرض کردیم:«اى رسول خدا! سلام بر تو معلوم است، چگونه صلوات بر تو بفرستیم»؟فرمود:قولوا اللهم صل على محمد عبدک و رسولک کما صلیت على ابراهیم، و آل ابراهیم و بارک على محمد و على آل محمد کما بارکت على ابراهیم:«بگوئید خداوندا درود بفرست بر محمد بنده‏ات و رسولت همان گونه که درود بر ابراهیم و آل ابراهیم فرستادى، و برکت بفرست بر محمد و بر آل محمد، آن گونه که برکت فرستادى بر ابراهیم».(1)
در همان کتاب و همان صفحه این حدیث به طور کاملترى از «کعب بن عجره» (یکى از صحابه معروف) نقل مى‏کند که به رسول خدا عرض کردند: چگونگى سلام بر تو را دانسته‏ایم، اما صلوات برتو چگونه باید باشد؟ فرمود: اللهم صل على محمد وعلى آل محمد کما صلیت على آل ابراهیم انک حمید مجید، اللهم بارک على محمد و على آل محمد کما بارکت على آل ابراهیم انک حمید مجید.(2)
توجه داشته باشید که بخارى این احادیث را در ذیل آیه شریفه ان الله و ملائکته... ذکر مى‏کند.
- در «صحیح مسلم» که دومین منبع حدیث معروف برادران اهل سنت است از «ابى مسعود انصارى» نقل شده که پیامبر (ص) نزد ما آمد و ما در مجلس «سعد بن عباده» بودیم، «بشیر» فرزند «سعد» عرض کرد: «اى رسول خدا، خداوند به ما دستور داده بر تو صلوات بفرستیم، چگونه بر تو صلوات بفرستیم؟ پیامبر (ص) نخست سکوت کرد، سپس فرمود بگوئید: الهم صل على محمد وعلى آل محمد کما صلیت على آل ابراهیم، بارک على محمد و على آل محمد کمابارکت على آل ابراهیم فى العالمین انک حمید مجید.(3)
- در تفسیر «الدرالمنثور» که معروفترین تفسیر روانى است همان روایت ابو سعید خدرى را از «بخارى» و «نسائى» و «ابن ماجه» و«ابن مردویه» از پیغمبر اکرم (ص) نقل مى‏کند.(4).
و در همان کتاب عبارت «ابو مسعود انصارى» را از ترمذى و نسائى نقل کرده است (5).
و عین این مضمون را نیز با مختصر تفاوتى از «مالک»،و «احمد »و «بخارى» و «مسلم» و «ابوداود» و «نسائى» و «ابن ماجه» و«ابن مردویه» و از «ابواحمد ساعدى» نقل مى‏کند.(6)
«حاکم نیشابورى» در المستدرک على الصحیحین از ابن ابى لیلى نقل مى‏کند که «کعب بن عجره» مرا ملاقات کرد و گفت: آیا هدیه‏اى به تو بدهم که از پیامبر (ص) شنیدم؟!
گفتم: آرى هدیه کن، گفت: از رسول خدا (ص) سوال کردیم: چگونه بر شما اهل بیت (ع) صلوات بفرستیم؟ فرمود: اللهم صل على محمد و على آل محمد کما صلیت على ابراهیم و على آل ابراهیم انک حمید مجید اللهم بارک على محمد و على آل محمد کما بارکت على ابراهیم و على آل ابراهیم انک حمید مجید .
سپس حاکم نیشابورى که بناى او بر این است احادیثى را ذکر کند که در صحیح بخارى و مسلم نیست، مى‏گوید: این حدیث را با همین سند و الفاظ، بخارى از «موسى بن اسماعیل» در کتاب خود نقل کرده، و اگر من آن را در اینجا تکرار کردم به خاطر آن است که معلوم شود اهل بیت و آل همه یکى هستند (باید توجه داشت که حاکم این حدیث را بعد از حدیث «کساء»که در آن تصریح شده اهل بیت من على و فاطمه (حسن و حسین (ع) هستند نقل کرده است).(7)و این یک تعبیز پر معنى است .
سپس «حاکم» به دنبال آن، حدیث ثقلین و به دنبال آن، حدیث ابوهریره را نقل مى‏کند که پیامبر (ص) نگاه به على (ع) و حسن و حسین (ع) کرد و فرمود: انا حرب لمن حاربکم وسلم لمن سالمکم: «من با هر کس که به شمااز در جنگ در آید، اعلان حنگ مى‏دهم، وبا هر کس که با شما در صلح باشد در صلحم».(8)
«محمد بن جریر طبرى» نیز در تفسیر خود در ذیل همین آیه، روایت فوق را با کمى تفاوت از «موسى بن طلحه» از پدرش نقل کرده است، و در روایت دیگرى همان را از «ابن عباس» روایت کرده، و در روایت سومى از زیاد و ابراهیم و در روایت چهارم از «عبدالرحمن بن بشربن مسعود انصارى».(9)
«بیهقى» نیز در کتاب معروف «سنن» روایات متعددى در این زمینه نقل کرده که بعضى از آنها وظیفه مسلمانان را در موفع نماز، و هنگام تشهد روشن مى‏سازد، از جمله در حدیثى از «ابى مسعود عقبّه بن عمرو» نقل مى‏کند که مردى آمد و خدمت پیامبر (ص) نشست، و مانیز نزد او بودیم، عرض کرد، اى رسول خدا! کیفیت سلام بر تو را مى‏دانیم ولى هنگامى که نماز مى‏خوانیم چگونه بر تو صلوات بفرستیم؟ پیامبر (ص) سکوت کرد تا آنجا که ما فکر کردیم اى کاش این مرد چنین سؤال را نمى‏کرد سپس فرمود: اذا انتم صلیتم علىّ فقوالوا للهم صل على محمد النبى الامى و على آل محمد، کما صلیت على ابراهیم وعلى آل ابراهیم و بارک على محمد النبى الامى و على آل محمد کما بارکت على ابراهیم و على آل ابرهیم انک حمید مجید.
سپس از ابو عبدالله شافعى نقل مى‏کندکه این حدیث صحیحى است که درباره صلوات فرستادن بر پیغمبر (ص) در نمازها سخن مى‏گوید.(10)
«بیهقى» احادیث متعدد دیگرى نیز در زمینه چگونگى صلوات بر پیامبر اکرم (ص) به طور مطلق یا درنماز آورده مخصوصا در حدیثى از «کعب بن عجره» از پیغمبر اکرم (ص) نقل مى‏کند که: انه کان یقول فى الصلوة: اللهم صل على محمد و آل محمد کما صلیت على ابراهیم و آل ابراهیم و بارک على محمد و آل محمد کما بارکت على ابراهیم و آل ابراهیم انک حمید مجید: پیامبر (ص) در نماز خود چنین مى‏فرمود:اللهم صل على محمد وآل محمد کما صلیت...(11)
از این حدیث روشن مى‏شود که حتى خود پیغمبر در نمازهایش این صلوات را مى‏فرستاد.
«بیهقى» در ذیل یکى از روایاتى که در آن سخن از نماز به میان نیامده است مى‏گوید: این روایت نیز ناظر به حال نماز است زیرا جمله قد علمنا کیف نسلم: «ما مى‏دانیم چگونه سلام بر تو بفرستیم» اشاره به سلام در تشهد است (السلام علیک ایها النبى و رحمة الله و برکاته) بنابراین مراد از صلوات نیز همان فرستادن صلوات در تشهد است.(12)
به این ترتیب مسلمانان مأمورند همان گونه که به عقیده تمام فرق مسلمین سلام بر پیغمبر را به صورت السلام علیک ایها النبى و رحمة الله در تشهد نماز بگویند مأمورند که صلوات بر پیغمبر (ص) را نیز در تشهد بگویند.
هر چند در میان مذاهب چهارگانه اهل سنت در اینجا مختصر اختلافى دیده مى‏شود شافعى‏ها و حنبلى‏ها مى‏گویند صلوات بر پیامبر (ص) در تشهد دوم واجب است در حالى که مالکى‏ها و حنفى‏ها آن را سنت مى‏دانند(13) ولى طبق روایات فوق بر همه واجب است .
به هر حال کتابهایى که روایات مربوط به صلوات بر محمد وآل محمد (ص)(به طور مطلق یادر خصوص تشهد نماز) در آن نقل شده بیش از آن است که در این مختصر بیان شد، آنچه در بالا آمد، نمونه‏اى از این روایات و این کتب است، این روایات را گروهى ازصحابه مانند ابن عباس، طلحه، ابو سعید خدرى، ابوهریره، ابو مسعود انصارى، بریده، ابن مسعود، کعب بن عجره ، و شخص على (ع) نقل کرده‏اند .
نکته‏اى که مایه شگفتى است این است که دانشمندان اهل سنت - على رغم این همه تاکیداتى که در روایات پیامبر (ص) نسبت به اضافه کردن «آل محمد» وارد شده، همیشه (جز در موارد بسیار نادر) آل محمد را حذف مى‏کنند و مى‏گویند: صلى الله علیه و سلم
و از آن عجیبتر اینکه: در کتب حدیث حتى در ابوابى که روایات فوق در مورد اضافه کردن آل محمد (ص) نقل مى‏شود هنگامى که نام پیامبر (ص) را در لابلاى همین احادیث ذکر مى‏کنند، مى‏گویند «صلى الله علیه و سلم» (بدون اضافه ال» و مانمى دانیم چه عذرى در پیشگاه پیامبر (ص) در این مخالفت صریح با دستور آن حضرت دارند؟
مثلا بیهقى در عنوان همین باب مى‏نویسد «باب الصلوة على النبى صلى الله علیه و سلم فى التشهد»و همچنین در بعضى دیگر از منابع معروف حدیث .
انتخاب این عنوان خواه از سوى مؤلفان این کتب باشد و یا محققان بعد، با توجه به آنچه در ذیل آن آمده بسیار عجیب و متناقض است .
این بحث را با دو حدیث دیگر پایان مى‏دهیم :
- ابن حجر در صواعق چنین نقل مى‏کند که رسول خدا (ص) فرمود: لا تصلوا على الصلاة البتراء قالوا و ما الصلاة البتراء، قال: تقولون: اللهم صل على محمد و تمسکون، بل قولوا اللهم صل على محمد و آل محمد:«هرگز بر من صلوات بریده و ناقص نفرستید، عرض کردند صلوات بریده و ناقص چیست؟ فرمود: اینکه بگوئیداللهم صل على محمد و امساک کنید وادامه ندهید بلکه بگوید :اللهم صل على محمد وال محمد.(14)
این حدیث نشان مى‏دهد که حتى کلمه على نباید میان محمد وآل محمد جدایى یبفکند باید گفت اللهم صل على محمد وآل محمد.
- سمهودى در الاشراف على فضل الاشراف از ابن مسعود انصارى نقل مى‏کند که رسول خد (ص) فرمود: من صلى صلاة لم یصل فیها علىّ و على اهل بیتى لم تقبل: «کسى که نمازى بخواند که در آن بر من و بر اهلبیتم صلوات نفرستد نمازش قبول نیست». (15)
و ظاهرا امام شافعى در آن شعر معروفش ناظر به همین روایت است که مى‏گوید:
یا اهل بیت رسول الله حبّکم فرض من الله فى القرآن انزله
کفاکم من عظیم القدر انکم من لم یصل علیکم لاصلاه له
«اى اهل بیت رسول الله محبت شما ،از سوى خداوند در قرآن واجب شده است .
در عظمت مقام شما همین بس است که هر کس بر شما صلوات نفرستد نمازش باطل است.(16) آیا کسانى که چنین مقامى را دارند که نامشان در کنارنام پیامبر (ص) در نمازها به عنوان یک فریضه الهى باید ذکر شود مى‏توان همسنگ دیگران شمرد، و با وجود آنان جایى براى غیر آنان در مساله ولایت و امامت و جانشینى پیامبر (ص) باقى مى‏ماند؟ کدام فرد منصف مى‏تواند دیگران را بر آنان با این همه مقام فضیلت ترجیح دهد؟ آیا اینها همه بطور مستقیم مسئله ولایت و خلافت را روشن نمى‏سازد؟ داورى باشماست .

لیست کل یادداشت های این وبلاگ